بررسی تنوع مورفولوژیکی و ایزوآنزیمی گونه بلندمازو در جنگل های نور و نکا مازندران

چکیده جهت بررسی تنوع ژنتیکی درون و بین جمعیتی گونه بلوط بلندمازو با استفاده از نشانگرهای مورفولوژیکی و ایزوآنزیمی 5 رویشگاه طبیعی از جنگل های هیرکانی واقع در دو گرادیان ارتفاعی واقع در جنگل های نور و نکا انتخاب و نمونه های برگ و شاخه یک ساله برداشت شد. پس از عصاره گیری از نمونه های شاخه یک ساله، بررسی کمی آنزیم با استفاده از دستگاه اسپکتوفتومتر uv و بررسی کیفی آن با استفاده از روش ژل الکتروفورز (page) انجام شد. از میان صفات مورفولوژیکی صفات مساحت برگ، حداکثر پهنای برگ، تعداد دندانه سمت راست و تعداد جفت رگبرگ اصلی برگ طول دمبرگ، طول کل برگ، وزن خشک، وزن تر قطر بزرگ میوه ، شکل ویژه بذر، ، قطر براکته و ارتفاع براکته در تبیین مولفه های اصلی و ایجاد واریانس بیشترین اهمیت را داشته اند و کمترین میزان پلاستیسیتی را به خود اختصاص داده اند. این صفات به عنوان صفات پیشنهادی جهت بررسی گونه بلوط معرفی می شود. نتایج بررسی فعالیت کمی پراکسیداز نشان داد که میزان آن در جمعیت لاویج بیشتر از سایر جمعیت ها بود. بررسی فعالیت کیفی پراکسیداز در مجموع 7 باند را نشان داد پایه های 8 و 10 لاویج و 6 چمستان و 1 کوهسارکنده دارای تنوع متفاوتی نسبت به سایر پایه ها در جمعیت های خود می باشند. این امر تنوع در میان و درون جمعیت های مورد بررسی را تائید می کند. تکثر آللی (na)، تعداد آلل موثر (ne)، هتروزیگوتی مشاهده شده (ho) و هتروزیگوتی مورد انتظار از معاله هاردی- وینبرگ (he) به ترتیب 4، 38/3، 8/0 و 70/0 محاسبه شد. مقادیر تمایز ژنتیکی (fis و fit) نشان داد که تنوع درون جمعیتی بیشتر از تنوع برون جمعیتی است. کمترین فاصله ژنتیکی بین جمعیت های لاویج و خرم چماز و چمستان و کوهسارکنده دیده شد. بیشترین اختلاف ژنتیکی بین جمعیت های لاویج و لایی پاسند و خرم چماز و لایی پاسند مشاهده شد. نتایج نشان داد که طول جغرافیایی بر روی ویژگی های مورفولوژیکی و ایزوآنزیمی تاثیری نداشته است. ولی تغییرات ارتفاعی به خوبی در گروه بندی جمعیت ها ایفای نقش کرده است. نتایج این تحقیق کارایی هر دو نشانگر را تائید می کند و لزوم مطالعات مولکولی برای شناسایی زیر گونه های بلندمازو در طول یک گرادیان ارتفاعی را تایید می کند. واژگان کلیدی: بلندمازو، تنوع ژنتیکی، صفات مورفولوژیکی، تنوع ایزوآنزیمی، الکتروفورز.